संगमेश्वर /मकरंद सुर्वे – कसबा संगमेश्वर येथील देवी जाखमातेचा शिंपणे उत्सवाचा खेळ आज अपूर्व उत्साहात, लाल रंगाची मनसोक्त उधळण करीत व मटण भाकरीच्या प्रसादाचे आस्वाद घेत संपन्न झाला. या उत्सवासाठी राज्याच्या कानाकोपर्‍यातू हजारो भाविकांनी आपली हजेरी लावली. आज दिवसभर झालेल्या लाल रंगाच्या उधळणीमुळे कसबा – संगमेश्वर येथील सर्व रस्ते लाल लाल होऊन गेले होते. उत्सवासाठी असलेल्या पोलिस बंदोबस्तामुळे कोणताही अनुचित प्रकार न घडता सर्व कार्यक्रम शांततेत पार पडल्याबद्दल उत्सव समितीने भक्तगणांना धन्यवाद दिले आहेत.
साऱ्या महाराष्ट्रात आगळावेगळा म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या शिंपणे उत्सवाची सुरुवात व सांगता पारंपरिक ढोल वादनाने होते..
सार्‍या महाराष्ट्रात आगळा वेगळा म्हणून प्रसिध्द असलेल्या कसबा संगमेश्वर येथील शिंपणे उत्सवाची सुरवात व शेवट ढोल ताशांच्या गजरात काढल्या जाणार्‍या फेर्‍याने होते. उत्सवामधील दुपारी ३ च्या दरम्याने काढला जाणारा फेरा सर्वाधिक महत्वाचा असतो. या फेर्‍यामध्ये बैलगाडीमधून रंगाची पिंपे भरून ठेवली जातात. या पिंपांमधील लाल रंग फेर्‍यांमध्ये सहभागी झालेल्या सर्व मंडळींवर उडवला जातो. याचबरोबर फेर्‍याच्या दुतर्फा असणार्‍या घरांमधूनही भक्तगणांच्या अंगावर लाल रंगाची उधळण केली जाते. आज सकाळी ६ वाजल्यापासूनच शिंपणे उत्सवातील लाल रंगाच्या उधळणीला सुरवात झाली. दुपारनंतर यामधील उत्साह आणखी वाढत गेला. कसबा येथील चंडिका मंदिरात, संगमेश्वर येथील निनावी आणि जाखमाता मंदिरात तसेच फणसवणे येथील मुळ जाखमाता मंदिरातही भक्तगांनी दर्शनासाठी रांगा लावल्या होत्या. माहेरवाशिणी व अन्य महिलावर्ग देवीची खणा – नाराळाने ओटी भरण्यासाठी मंदिरात दाखल झाल्या होत्या. दुपारनंतर सालाबादच्या रखवाली देण्यास सुरूवात झाली. यामध्ये नारळ, कोंबडे व बकर्‍यांचा समावेश होता. दरवर्षी प्रत्येक व्यक्तीची रखवाली ठरलेली असते ती या दिवशी देण्याचा प्रघात आहे.दिवसभर दिल्या जाणार्‍या रखवालीमधील नारळ, कोंबडे, बकरे यांचा मंदिराजवळच प्रसाद तयार करण्यात आला. या प्रसादामध्ये रात्री पाण्याचा हौद फोडताना दिल्या जाणार्‍या बळीचा प्रसाद एकत्र करून उशिरा हजारो भाविकांना अत्यंत शिस्तबध्द रितीने मटण – भाकरीचे वाटप करण्यात आले. शिंपणे उत्सवाला आलेला प्रत्येक भक्तगण मटण – भाकरीचा प्रसाद घेतल्याशिवाय आपल्या घरी परतत नाही हे येथील वैशिष्ट्‌य आहे.
संगमेश्वर नगरी परंपरेप्रमाणे लाल रंगाने नाऊन निघाले…
कसबा शिंपणे उत्सवामध्ये लहान मुलांना पाण्यामध्ये डुंबण्यासाठी पाण्याचे मोठे हौद बांधण्यात आले आहेत. आज संपन्न झालेल्या शिंपणे उत्सवामध्ये भक्त गणांचा सर्वाधिक उत्साह दिसला तो दुपारी ३ च्या दरम्याने निघणार्‍या मुख्य फेर्‍यामध्ये कसबा येथे हा फेरा गणपती मंदिर येथून तर संगमेश्‍वरमधील फेरा दोन ठिकाणांहून निघाला. फेरा जसजसा पुढे जाईल तसतशी भक्तगणांची संख्या वाढू लागली. ढोल ताशांच्या गजरात झांज पथक व डिजे वरील गाण्यांची धुम अशा संगीताच्या साथीवर हजारो पाय थिरकायला लागले. जवळपास ४ तास हा उत्साह असाच सुरू होता. कसबा संगमेश्वर येथे आज घराघरातून दूर दूरहून असंख्य पाहुणे मंडळी दाखल झाली होती. प्रत्येक घरात काजुगर घातलेले मटण, वडे व भाकरी असा फक्कड बेत आयोजित करण्यात आला होता. विशेष म्हणजे प्रत्येक घरातील सर्व सदस्य एकमेकांना नखशिखांत रंगवत होते. यामध्ये महिलांचाही समावेश मोठा सहभाग होता.एकमेकांना रंगवण्यामध्ये जावायाचा मान सर्वाधिक असतो. घरातील सर्व सदस्य जावयाला लाल रंगांनी अक्षरशः न्हाऊ घालत होते.
उत्सवानिमित्त ग्रामदेवता जाखमाता, निनावी व कसबा येथील चंडिका मंदिरांना रंगरंगोटी करून आकर्षक सजावट करण्यात आली आहे…
शिंपणे उत्सव हा देवी जाखमातेच्या स्थापनेचा व शेट्ये यांच्या सुटकेमुळे विजयाचा व शौर्याचा खेळ म्हणून गेली शेकडो वर्षे कसबा – संगमेश्वर येथे साजरा केला जात आहे. त्यामुळे या खेळात भक्तीभाव व आनंद या दोन्ही गुणांचा संगम पाहायला मिळतो. या उत्सवानिमित्त ग्रामदेवता जाखमाता, निनावी व कसबा येथील चंडिका मंदिरांना रंगरंगोटी करून आकर्षक सजावट करण्यात आली होती. रात्रीच्या वेळी तर दिव्यांच्या माळांनी सजलेली ही मंदिरे वातावरणातील भक्तीभाव वाढवत होती. रात्रौ १० च्या दरम्याने कसबा व संगमेश्वर येथील फेरा पाणी साठवलेल्या हौदाजवळ आल्यानंतर मानकरी मंडळींचा हुकूम घेऊन व त्यांना मानाचा नारळ देऊन पाण्याचा हौद फोडण्यात आला. त्यानंतर प्रसाद वाटपाचा कार्यक्रम संपन्न होऊन या वैशिष्ट्‌यपूर्ण उत्सवाची सांगता करण्यात आली.
