षटिला एकादशी 2025-माघ महिन्यातील एकादशीला शट्टीला एकादशी म्हणतात. या दिवशी तिळाचा विशेष उपचार केला जातो. सविस्तर जाणून घ्या.
शतिला एकादशी 2025-
मुंबई प्रतिनिधी : एकादशी आणि पौर्णिमा या दोन्हींचे सनातन धर्मात विशेष महत्त्व आहे. जर आपण येथे एकादशीबद्दल बोलणार आहोत, तर माघ महिन्यातील एकादशी स्वतःच विशेष आहे. या एकादशीला शट्टीला एकादशी म्हणतात. या दिवशी जगाचा निर्माता भगवान विष्णूची पूजा करण्याची परंपरा आहे. आम्हाला कळवा.
लखनौचे ज्योतिषी डॉ. उमाशंकर मिश्रा यांनी सांगितले की, एका वर्षात एकूण २४ एकादशी असतात, त्यापैकी माघ महिन्यातील शट्टीला एकादशी अतिशय शुभ असते. माघ महिन्यातील कृष्ण पक्षातील एकादशीला शट्टीला एकादशीचे व्रत केले जाते. षटीला एकादशीचे व्रत संकट, दारिद्र्य आणि संकटापासून मुक्ती मिळवण्यासाठी पाळले जाते, याशिवाय षटिला एकादशीची पूजा केल्याने मनुष्य स्वर्गप्राप्ती करतो. या दिवशी व्रत आणि पूजा केल्यास लोकांच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, असे ते म्हणाले. यावेळी शनिवार 25 जानेवारी 2025 रोजी शट्टीला एकादशी साजरी होत आहे.
शट्टीला एकादशी 2025 चा शुभ मुहूर्त जाणून घ्या-.
ज्योतिषींनी सांगितले की 24 जानेवारी 2025 शुक्रवारपासून शट्टीला एकादशी सुरू होत आहे, परंतु हिंदू धर्मात उदयतिथी मानली जाते, म्हणून आज शनिवारी व्रत पाळले जाईल. त्याचबरोबर दुसऱ्या दिवशी रविवारी 26 जानेवारी रोजी उपोषण सोडले जाणार आहे.
आचार्य सरिता शर्मा यांनी षटीला एकादशीच्या पूजेच्या पद्धतीनुसार या दिवशी पूजा करण्याचा संकल्प सर्वप्रथम घ्यावा. त्यानंतर स्नान करून पाण्यात तीळ मिसळून सूर्याला अर्घ्य द्यावे. त्यानंतर विधीनुसार भगवान विष्णूची पूजा करावी. त्यात पिवळी फुले आणि अखंड धूप अर्पण करा. शक्य असल्यास विष्णु सहस्त्रनाम पाठ करा.
षटीला एकादशीचे व्रत केल्याने संकट, दारिद्र्य आणि दुर्दैव यापासून मुक्ती मिळते आणि मृत्यूनंतर वैकुंठामध्ये वास केल्याने या दिवशी भगवान विष्णूची विशेष पूजा, पूजा वगैरे केली जाते.
‘शत म्हणजे सहा’ आणि ‘तीळ म्हणजे तीळ’ या अर्थाचे विश्लेषण केल्यास या दिवशी तिळाचा सहा प्रकारे वापर करणे अत्यंत फलदायी ठरते. त्यामुळे या दिवशी तिळाचे विशेष महत्त्व आहे. पद्मपुराणानुसार या दिवशी व्रत केल्यानंतर तिळाचेच स्नान, दान, तर्पण आणि पूजा केली जाते. या दिवशी तिळाचे तेल लावणे, आंघोळ करणे, अन्नदान करणे, दान करणे, तर्पण करणे इत्यादी सर्व गोष्टींमध्ये तिळाचे तेल वापरले जाते.
🔹️षटीला एकादशीच्या दिवशी तीळ घालून केलेली कर्मे :
▪️तिळाच्या तेलाने मालिश करा
तीळ मिसळलेल्या पाण्याने स्नान करावे
▪️तीळ सह हवन
तिळाच्या पाण्याचा वापर
केसांचे दान
▪️तिळापासून बनवलेल्या वस्तूंचे सेवन आणि दान (रेवाडी, गज्जक इ.)तीळ सह तर्पण
🔹️षटिला एकादशी व्रताची पद्धत :
▪️प्राचीन परंपरेनुसार माघ महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील दशमीला भगवान विष्णूचे स्मरण करताना शेणात तीळ मिसळून १०८ पोळी करावीत. यानंतर दशमीच्या दिवशी एकच जेवण करून देवाचे स्मरण करावे.
▪️शट्टीला एकादशी हा भगवान विष्णूच्या उपासनेचा दिवस आहे. पद्मपुराणानुसार भगवान विष्णूची पूजा चंदन, अर्गजा, कापूर, नैवेद्य इत्यादींनी करावी. त्यानंतर श्रीकृष्णाचे नामस्मरण करताना विधीनुसार भोपळा, नारळ किंवा बिजोरा या फळांनी पूजा करून अर्घ्य द्यावे.
▪️एकादशीच्या रात्री देवाचे भजन-कीर्तन करावे. एकादशीच्या रात्री ‘ओम नमो भगवते वासुदेवाय’ या मंत्राचा १०८ वेळा जप करून हवनात तिळापासून बनविलेले ‘ओम नमो भगवते वासुदेवाय’ मंत्र म्हणावा.
▪️यानंतर ब्राह्मणाची पूजा केल्यानंतर एक घागरी, छत्री, वहाणा, तीळ भरलेले भांडे आणि कपडे दान करावे.
🔹️एकादशी व्रताची समाप्ती-
एकादशीचे व्रत पूर्ण करणे याला पारण म्हणतात. एकादशी व्रताच्या दुसऱ्या दिवशी सूर्योदयानंतर पारण केले जाते.
द्वादशी तिथी संपण्यापूर्वी एकादशीचे व्रत सोडणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जर द्वादशी तिथी सूर्योदयापूर्वी संपली तर एकादशीचा व्रत सूर्योदयानंतरच मोडतो. द्वादशी तिथीच्या आत पारण न करणे हे पाप करण्यासारखे आहे.
एकादशीचे व्रत हरिवसरादरम्यानही मोडू नये. उपवास करणाऱ्या भक्तांनी उपवास सोडण्यापूर्वी हरिवास संपण्याची वाट पहावी. (हरि वासार हा द्वादशी तिथीचा पहिला चतुर्थांश कालावधी आहे.)
उपवास सोडण्याची सर्वात योग्य वेळ म्हणजे सकाळ. उपवास करणाऱ्या भक्तांनी दुपारच्या वेळी उपवास सोडणे टाळावे. काही कारणास्तव एखाद्याला सकाळी पारण करता येत नसेल तर त्याने दुपारनंतर पारण करावे.
काही वेळा एकादशीचे व्रत सलग दोन दिवस पाळले जाते. जेव्हा एकादशीचे व्रत दोन दिवसांचे असते तेव्हा स्मरतांनी पहिल्या दिवशी एकादशीचे व्रत करावे. दुसऱ्या दिवशीच्या एकादशीला दुजी एकादशी म्हणतात. तपस्वी, विधवा आणि मोक्षप्राप्तीची इच्छा असलेल्या भक्तांनी दुजी एकादशीच्या दिवशी उपवास करावा. जेव्हा जेव्हा एकादशीचे व्रत दोन दिवस असते तेव्हा दुजी एकादशी आणि वैष्णव एकादशी एकाच दिवशी येते.
🔹️शट्टीला एकादशीत अन्नपदार्थ व कृती वर्ज्य-
▪️षटीला एकादशीचा उपवास करणाऱ्यांनी आणि सामान्य लोकांनी देखील काही अन्नपदार्थ आहेत जे एकादशीच्या दिवशी खाऊ नयेत जसे की: धान्य, तांदूळ आणि डाळी.
▪️याशिवाय उपवासात कोणत्याही प्रकारचे राजसिक किंवा तामसिक कार्य करू नये.
▪️मनुष्याने आपल्या इंद्रियांवर नियंत्रण ठेवून वासना, क्रोध, लोभ, आसक्ती, अहंकार, निंदा, वाईट शब्द इत्यादींचा त्याग केला पाहिजे आणि व्रत करणाऱ्याने केवळ भगवंताची भक्ती, दान आणि पुण्य यावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे.
🔹️शट्टीला एकादशीतील दानधर्म आणि शुभ कर्माचे फळ-
▪️या दिवशी योग्य ब्राह्मणाला काळी गाय दान करणे अत्यंत शुभ आहे.
▪️षटीला एकादशीचे व्रत केल्यास शारीरिक शुद्धी व आरोग्य मिळते, अन्नधान्य, तीळ इत्यादींचे दान केल्याने धनवृद्धी होते.
▪️षटीला एकादशीचे व्रत केल्याने जीवनातील सर्व संकटे, दारिद्र्य आणि संकटांपासून मुक्ती मिळते आणि मृत्यूनंतर वैकुंठामध्ये वास होतो.
▪️यावरून हेही कळते की, जीव जे काही दान करतो, ते त्याला देह सोडल्यानंतर प्राप्त होते. त्यामुळे धार्मिक कार्यांबरोबरच दानधर्म करणे आवश्यक आहे. धर्मग्रंथात सांगितले आहे की कोणतेही धार्मिक कार्य दान इत्यादीशिवाय पूर्ण मानले जात नाही.
शट्टीला एकादशी व्रताची पौराणिक कथा :
प्राचीन काळी एकदा देवर्षी नारद भगवान विष्णूच्या दरबारात पोहोचले आणि म्हणाले, माघ महिन्यातील कृष्ण एकादशीचे महत्त्व काय आहे, तिची कथा काय आहे, कृपया मला मार्गदर्शन करा. नारदांच्या विनंतीवरून भगवान श्री हरी म्हणू लागले, हे देवर्षी, या एकादशीचे नाव शट्टीला एकादशी आहे. पृथ्वीवरील एका गरीब ब्राह्मण स्त्रीने माझ्यावर खूप प्रेम केले. तिच्याकडे दानधर्म करण्यासारखे काही नव्हते, पण ती माझी पूजा, व्रत वगैरे भक्तिभावाने करत असे. एकदा मी स्वतः तिच्याकडे भिक्षा मागायला गेलो होतो जेणेकरून तिला वाचवता येईल, आता तिच्याकडे देण्यासारखे काही नव्हते, नाहीतर तिने मला मातीचा एक गोळा दिला तर ती काय करेल.
काही काळानंतर, जेव्हा ती मरण पावली, तेव्हा ती एका रिकाम्या मातीच्या झोपडीत सापडली जिथे तिच्यासोबत फक्त एक आंब्याचे झाड होते. तिने मला विचारले, हे भगवंत, मी नेहमीच तुझी पूजा केली आहे, मग इथे स्वर्गातही माझ्यासोबत असे का होत आहे, तेव्हा मी तिला परमार्थाची घटना सांगितली, ब्राह्मण स्त्री पश्चात्ताप झाली आणि रडू लागली. आता मी त्याला सांगितले की जेव्हा देवता मुली तुझ्याकडे येतात तेव्हा षटीला एकादशीच्या व्रताची पद्धत सांगेपर्यंत दार उघडू नकोस. त्याने अगदी तसेच केले. त्यानंतर उपवास सोडल्यानंतर तिची झोपडी अन्न आणि पैशाने भरली आणि ती वैकुंठामध्ये आनंदाने आपले जीवन जगू लागली. म्हणून हे नारद, जो कोणी या दिवशी तिळाचें स्नान करतो तो दान करतो. त्याची दुकाने अन्न आणि संपत्तीने भरलेली आहेत. या दिवशी भक्त ज्या प्रकारे तिळाची पूजा करतात, त्यामुळे त्यांचे वैकुंठातील स्थान हजार वर्षांपर्यंत निश्चित आहे.
