मुघलांनी पाया घातला, इंग्रजांनी बदलले नाव… जाणून घ्या गाझियाबाद गाझी-उद्दीन नगर कसे झाले..

जानेवारी 09, 2024, गाजियाबाद- उत्तर प्रदेशच्या गाझियाबादचे नाव बदलणार आहे. महापालिकेच्या संचालक मंडळाच्या बैठकीत याला मान्यता देण्यात आली आहे…

गाझियाबादचा इतिहास…

आता उत्तर प्रदेशच्या गाझियाबादचे नाव बदलणार आहे. महापालिकेच्या संचालक मंडळाच्या बैठकीत याला मान्यता देण्यात आली आहे. एके काळी मुघलांचे राजघराणे गाझियाबाद, हिंडनचा किनारा आणि आजूबाजूच्या परिसरात वेळ घालवण्यासाठी येत असत. त्यांच्यासाठी ते पिकनिक स्पॉटच होते. हळूहळू ते संघटित होऊ लागले आणि त्याचे शहरात रूपांतर करण्याची तयारी सुरू झाली.

मुघलांनी पाया घातला, इंग्रजांनी बदलले नाव… गाझियाबाद गाझी-उद्दीन नगर कसे झाले जाणून घ्या..

गाझियाबादचे नाव बदलण्यास महापालिकेच्या संचालक मंडळाच्या बैठकीत मान्यता देण्यात आली.

आता उत्तर प्रदेशातील गाझियाबादचे नाव बदलले जाणार आहे. महापालिकेच्या संचालक मंडळाच्या बैठकीत याला मान्यता देण्यात आली आहे. यासाठी गजनगर, हरनंदीनगर आणि दूधेश्वर नगर या तीन नावांची चर्चा सुरू आहे. मात्र, त्याचा निर्णय उत्तर प्रदेश सरकार घेईल. मात्र यासोबतच गाझियाबादच्या इतिहासाची चर्चा सुरू झाली आहे. या बहाण्याने आता आपण इतिहासाची पाने उलटतो आणि गाझियाबादला अधिक जवळून ओळखतो.

असे म्हणतात की एके काळी मुघलांचे राजघराणे गाझियाबाद, हिंडनचा किनारा आणि आसपासच्या भागात वेळ घालवण्यासाठी येत असत. त्यांच्यासाठी ते पिकनिक स्पॉटच होते. हळूहळू ते संघटित होऊ लागले आणि त्याचे शहरात रूपांतर करण्याची तयारी सुरू झाली.

मुघल काळात स्थापन झाली.

१७३९ मध्ये इराणचा सम्राट नादिर शाह भारतात आला. त्यांनी देशात कहर केला आणि दिल्ली लुटली. त्याच्या विध्वंसाचा प्रभाव फक्त दिल्लीपुरता मर्यादित नव्हता. आसपासच्या राज्यांमध्ये आणि भागात देखील दृश्यमान. मग त्यांना संघटित ठेवण्याचे प्रयत्न सुरू झाले.

अशा प्रकारे गाझी-उद्दीनने 1740 मध्ये गाझियाबादचा पाया घातला. तो गाझी जो मुघल सम्राट मुहम्मद शाहचा मंत्री होता. मात्र, तेव्हा त्याला गाझियाबाद म्हटले जात नव्हते. सुरुवातीच्या काळात याला गाझी-उद्दीन नगर असे संबोधले जात असे. हळूहळू हे नाव लोकप्रिय होऊ लागले. पण नंतर त्याचे नाव बदलले.

इंग्रजांनी मुघलांना दिलेले नाव बदलले…

1864 मध्ये रेल्वे लाईन टाकण्याचे काम सुरू झाले. तोपर्यंत त्याचे नाव गाजी-उद्दीन नगर असे होते, परंतु हे नाव इंग्रजांना मोठे वाटल्याने ते लहान केले गेले. अशा प्रकारे गाझी-उद्दीन नगरचे नाव बदलून गाझियाबाद करण्यात आले. तेव्हापासून ते या नावाने ओळखले जात होते.

14 नोव्हेंबर 1976 पूर्वी गाझियाबाद हे मेरठ जिल्ह्याचे एक तहसील होते. त्यानंतर हा जिल्हा घोषित करण्यात आला. उत्तर प्रदेशातील जिल्ह्यांच्या नामांतरादरम्यान मुघल काळातील नाव बदलून ते सनातन धर्माशी जोडले जावे, अशी मागणी अनेकदा करण्यात आली होती. गाझियाबादचीही तीच स्थिती आहे.

नवीन नावे कुठून आली?…

गाझियाबादसाठी गजनगर, हरनंदीनगर आणि दूधेश्वर नगर अशी तीन नावे चर्चेत आहेत. प्रथम गजनगरचा संबंध समजून घेऊ. दिल्लीचे प्राचीन नाव इंद्रप्रस्थ होते, ज्याला हस्तिनापूरची राजधानी म्हटले जात असे. हस्तिनापूरच्या उत्तरेकडील भागात घनदाट जंगले होती असे ऐतिहासिक कागदपत्रे सांगतात. ज्यासाठी अनेक नावे देण्यात आली होती. त्या नावांमध्ये हत्तींचा उल्लेख आहे. येथून गजनगर असे नाव देण्याची चर्चा सुरू झाली.

हरनंदी नगर हे नाव हिंडौन नदीवरून आले आहे जी शतकानुशतके तिचा भाग आहे. आता दूधेश्वर नगर या नावाचे कारणही जाणून घेऊया. याचे कारण म्हणजे गाझियाबादचे सर्वात प्रसिद्ध दूधेश्वर नाथ मंदिर. हे नाव येण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. गाझियाबादमधील एका गटाने अनेक दिवसांपासून दूधेश्वर नगर ठेवण्याचे आवाहन केले आहे. नाव बदलण्याचे पोस्टर्सही शहरात अनेकवेळा लावण्यात आले आहेत.