नवी दिल्ली/न्यूयॉर्क- भारतीय उद्योगपती गौतम अदानी यांच्यासाठी गुरुवारी तीन वाईट बातम्या घेऊन आल्या. पहिली- अमेरिकेत सौरऊर्जेशी संबंधित कंत्राट मिळवण्यासाठी लाचखोरी आणि फसवणूक केल्याचा आरोप त्यांच्यावर होता. न्यूयॉर्कच्या फेडरल कोर्टात या प्रकरणाची नोंद करण्यात आली होती. गौतम अदानी आणि सागर यांच्याविरोधातही अटक वॉरंट जारी करण्यात आले आहे.
दुसरी- ही बातमी आल्यानंतर त्यांची संपत्ती 1.02 लाख कोटींनी कमी झाली. तिसरी- दुसरीकडे, केनियाने अदानी समूहासोबतचा पॉवर ट्रान्समिशन आणि विमानतळ विस्तारीकरणाचा करार रद्द केला. दोन्ही सौदे 21,422 कोटी रुपयांचे होते.
गुरुवारी अदानी समूहाच्या 10 पैकी 9 समभाग घसरले. शुक्रवारीही अदानी समूहाच्या शेअर्समध्ये घसरण अपेक्षित आहे.
*अमेरिकेचा आरोप- भारतीय अधिकाऱ्यांना 2200 कोटींची लाच देऊ केली…*
अमेरिकेत उद्योगपती गौतम अदानी यांच्यासह 8 जणांवर कोट्यवधी रुपयांची फसवणूक केल्याचा आरोप आहे. युनायटेड स्टेट्स ॲटर्नी ऑफिसचे म्हणणे आहे की, भारतात सौरऊर्जेशी संबंधित कंत्राटे मिळवण्यासाठी अदानी यांनी भारतीय अधिकाऱ्यांना 265 मिलियन डॉलर (सुमारे 2200 कोटी रुपये) लाच दिली किंवा देण्याची योजना आखली होती.
हे संपूर्ण प्रकरण अदानी ग्रुपची कंपनी अदानी ग्रीन एनर्जी लिमिटेड आणि अन्य एका फर्मशी संबंधित आहे. 24 ऑक्टोबर 2024 रोजी न्यूयॉर्कच्या फेडरल कोर्टात हे प्रकरण नोंदवण्यात आले. बुधवारी झालेल्या सुनावणीत गौतम अदानी, त्यांचा पुतण्या सागर अदानी, विनीत एस. जैन, रणजीत गुप्ता, सिरिल कॅबेनिस, सौरभ अग्रवाल, दीपक मल्होत्रा आणि रूपेश अग्रवाल यांना आरोपी करण्यात आले आहे.
तथापि, गौतम किंवा सागर अदानी अमेरिकेच्या न्यायालयात हजर होतील की नाही हे अद्याप स्पष्ट झालेले नाही, कारण ते न्यायालयात हजर न होता त्यांच्यावरील आरोप फेटाळण्याचा प्रयत्न करू शकतात. ब्रुकलिनमधील यूएस ॲटर्नी ब्रायन पीसच्या प्रवक्त्याने सांगितले की, गौतम अदानी कोणत्या देशात राहतात हे स्पष्ट नाही. अद्याप एकाही आरोपीला ताब्यात घेण्यात आलेले नाही.
प्रकरण असे समजून घ्या: केंद्रीय कंपनीकडून वीज खरेदीसाठी आंध्रच्या अधिकाऱ्यांना 1,750 कोटी रुपये मिळाले, लाच दिली
यूएस प्रॉसिक्युटरच्या म्हणण्यानुसार, अदानींच्या कंपनीला नुकतेच केंद्रीय कंपनी सोलर एनर्जी कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (SECI) कडून 12 GW (12 हजार मेगावॅट) सौर ऊर्जा पुरवण्याचे कंत्राट मिळाले आहे. परंतु, SECI ला सौरऊर्जा खरेदी करण्यासाठी भारतात खरेदीदार शोधण्यात यश आले नाही. खरेदीदारांशिवाय हा करार शक्य झाला नसता.
अशा परिस्थितीत अदानी ग्रीन एनर्जी आणि अझर पॉवरने सरकारी अधिकाऱ्यांना लाच दिली. 2021 मध्ये, अदानी आंध्रचे तत्कालीन मुख्यमंत्री (जगनमोहन रेड्डी) यांना भेटले आणि तेथील राज्य सरकारने 7 हजार मेगावॅट वीज खरेदी करण्याचे मान्य केले. आंध्रच्या अधिकाऱ्यांना 25 लाख रुपये प्रति मेगावॉट मिळाले. म्हणजे एकूण 200 मिलियन डॉलर (रु. 1750 कोटी) लाच देण्यात आली. ओडिशाने अशाच प्रकारे 500 मेगावॅट वीज खरेदी केली.
यानंतर, जुलै 2021 ते डिसेंबर 2021 दरम्यान, SECI ने आंध्र प्रदेश, ओडिशा, छत्तीसगड आणि तामिळनाडू येथून वीज खरेदी करण्यासाठी करार केले.
लाचेचे पैसे देण्यासाठी, दोन्ही कंपन्यांनी अमेरिकन बँका आणि गुंतवणूकदारांकडून 175 मिलियन डॉलर (रु. 1478 कोटी) गोळा केल्याचा आरोप आहे. आपली भूमिका लपवण्यासाठी कोड वापरले. अदानी यांचे सांकेतिक नाव ‘न्यूमेरो यूनो’ किंवा ‘द बिग मॅन’ असे होते. एनक्रिप्टेड मेसेजिंगद्वारे हा करार करण्यात आला.
लाचेची ही रक्कम गोळा करण्यासाठी अदानी अमेरिकन गुंतवणूकदार आणि बँकांशी खोटे बोलत असल्याचा आरोप आहे. अमेरिकन गुंतवणूकदारांचा पैसा या प्रकल्पात गुंतवला गेल्याने अमेरिकेत गुन्हा दाखल झाला आणि अमेरिकन कायद्यानुसार तो पैसा लाच म्हणून देणे गुन्हा आहे.
अदानी म्हणाले – सर्व आरोप निराधार, फेटाळले
अदानी समूहाने सर्व आरोप निराधार असल्याचे म्हटले आहे. समूहाने म्हटले – ‘अदानी ग्रीन एनर्जी लिमिटेडच्या संचालकांवर युनायटेड स्टेट्स डिपार्टमेंट ऑफ जस्टिस आणि युनायटेड स्टेट्स सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज कमिशनने केलेले आरोप निराधार आहेत. आम्ही त्यांचे खंडन करतो.
अमेरिकेच्या न्याय विभागानेच म्हटले आहे की, सध्या हे केवळ आरोप आहेत. दोषी सिद्ध होईपर्यंत आरोपींना निर्दोष मानले जाते.
*अदानी प्रकरणात कोण काय म्हणाले…*
काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे यांनी अदानी समूहाच्या कामकाजाची आणि परदेशातील गुंतवणूकीची संयुक्त संसदीय समिती (जेपीसी) चौकशी करण्याची मागणी केली आहे.
टीएमसीने गौतम अदानी यांच्यावर लावलेल्या लाचखोरी आणि फसवणुकीच्या आरोपांची चौकशी करण्याची मागणी केली. तसेच पंतप्रधान मोदी यांच्याकडे निवेदनाची मागणी केली.
केंद्रीय मंत्री गिरिराज सिंह म्हणाले- राहुल गांधींना अदानी फोबिया आहे, त्यामुळे त्यांच्या अटकेची मागणी करत आहेत.
वायएसआर काँग्रेसने सांगितले की, आम्ही थेट SECI (केंद्राची कंपनी) सोबत करार केला होता, जो पारदर्शक आणि कायदेशीर मंजूर होता. यात अदानी किंवा कोणतीही खासगी कंपनी सहभागी नव्हती.
केनिया सरकारने 21,422 कोटी रुपयांचे दोन सौदे रद्द केले
अमेरिकेत अदानी समूहावर आरोप झाल्यानंतर केनिया सरकारने त्यांच्यासोबतचे सर्व करार रद्द केल्याची घोषणा केली आहे. यामध्ये वीज पारेषण आणि विमानतळ विस्तारीकरण यासारख्या मोठ्या प्रकल्पांचा समावेश होता.
राष्ट्राध्यक्ष विल्यम रुटो म्हणाले- ‘आमचे सरकार पारदर्शकता आणि प्रामाणिकपणाच्या तत्त्वांवर काम करते आणि देशाच्या प्रतिमेच्या आणि हिताच्या विरोधात अशा करारांना मान्यता देणार नाही. आमच्या देशाच्या धोरणांच्या आणि मूल्यांच्या विरोधात असलेला कोणताही करार आम्ही स्वीकारणार नाही.
केनियाच्या संसदेला संबोधित करताना अध्यक्ष विल्यम रुटो.
केनियाच्या संसदेला संबोधित करताना अध्यक्ष विल्यम रुटो.
केनिया सरकारने अदानी समूहासोबत 30 वर्षांसाठी 736 मिलियन डॉलर म्हणजेच 6,217 कोटी रुपयांचा पॉवर ट्रान्समिशन करार केला होता. या करारांतर्गत केनियामध्ये वीज पारेषणासाठी पायाभूत सुविधा निर्माण केल्या जाणार होत्या. याशिवाय अदानी समूहाकडे 1.8 अब्ज डॉलर म्हणजेच 15,205 कोटी रुपयांचा प्रस्ताव होता, ज्यामध्ये आंतरराष्ट्रीय विमानतळ विकसित करायचे होते, परंतु 21,422 कोटी रुपयांचे हे दोन्ही सौदे आता रद्द करण्यात आले आहेत.
*विमानतळ कर्मचारी संपावर गेले-*
रुटो म्हणाले, ‘मी परिवहन मंत्रालय आणि ऊर्जा मंत्रालयाच्या एजन्सींना हे प्रकल्प तातडीने बंद करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. नवीन माहिती आणि तपास यंत्रणांनी दिलेल्या माहितीच्या आधारे हा निर्णय घेण्यात आला आहे. त्यांनी सांगितले की केनियामध्ये अदानी
समूहाविरोधात निदर्शने सुरू झाली होती आणि विमानतळ कर्मचारी संपावर गेले होते.
तसेच गुरुवारी ऊर्जा मंत्री ओपिओ वांडेई यांनी संसदीय समितीला सांगितले की, केनियाने अदानी समूहासोबतच्या करारावर स्वाक्षरी करताना कोणतीही लाचखोरी किंवा भ्रष्टाचार केलेला नाही.
*अदानी ग्रीन एनर्जीने रोखे ऑफर करणे थांबवले-*
अदानी समूहाने 20 वर्षांच्या ग्रीन बाँडच्या विक्रीतून 600 मिलियन डॉलर (रु. 5064 कोटी) उभारण्याची घोषणा बुधवारीच केली होती. काही तासांनंतर, त्यांच्यावर फसवणुकीचा आरोप झाला.
अदानी ग्रीन एनर्जी लिमिटेडने स्टॉक एक्स्चेंज फाइलिंगमध्ये म्हटले आहे – युनायटेड स्टेट्स डिपार्टमेंट ऑफ जस्टिस आणि युनायटेड स्टेट्स सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज कमिशनने आमच्या बोर्ड सदस्य गौतम अदानी आणि सागर अदानी यांच्या विरोधात न्यूयॉर्क डिस्ट्रिक्ट कोर्टात फौजदारी खटला आणि दिवाणी तक्रार दाखल केली आहे.
अमेरिकेच्या न्याय विभागाने या फौजदारी प्रकरणात आमचे बोर्ड सदस्य विनीत जैन यांचाही समावेश केला आहे. हे लक्षात घेता, आमच्या उपकंपन्यांनी सध्यातरी प्रस्तावित बाँड ऑफरसह पुढे न जाण्याचा निर्णय घेतला आहे. आता अदानी समूहानेही ही बाँड ऑफर पुढे ढकलली आहे.
*गौतम अदानी यांच्या संपत्तीत एका दिवसात ₹1.02 लाख कोटींची घट..*
लाचखोरी आणि फसवणुकीच्या आरोपांनंतर कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये झालेल्या घसरणीमुळे, अदानी समूहाचे अध्यक्ष गौतम अदानी यांची एकूण संपत्ती एका दिवसात $12.1 अब्ज (सुमारे 1.02 लाख कोटी) नी घसरून $57.7 अब्ज (4.87 लाख कोटी रुपये) झाली आहे. ). यासह अदानी फोर्ब्सच्या रियल टाइम अब्जाधीशांच्या यादीत 22व्या क्रमांकावरून थेट 25व्या क्रमांकावर पोहोचले आहेत. मात्र, यानंतरही गौतम अदानी हे मुकेश अंबानींनंतर दुसऱ्या क्रमांकाचे श्रीमंत भारतीय आहेत.
*अदानी समूहाचे 10 पैकी 9 समभाग घसरले..*
अदानी समूहाच्या 10 समभागांपैकी 9 समभाग घसरणीसह आणि 1 वाढीसह बंद झाले. अदानी एंटरप्रायझेस सर्वात जास्त 23.44% घसरले. तर अदानी ग्रीन एनर्जीचा समभाग 18.95% घसरून बंद झाला.
*गौतम अदानी आणि त्यांच्या प्रवासाशी संबंधित काही रंजक गोष्टी…*
हिरे उद्योगात नशीब आजमावले: 24 जून 1962 रोजी जन्मलेले गौतम अदानी हे गुजरातचे आहेत. 1980 च्या दशकाच्या सुरुवातीला मुंबईच्या हिरे उद्योगात आपले नशीब आजमावले. यानंतर 1988 मध्ये अदानी समूहाची सुरुवात एका छोट्या कृषी व्यापार संस्थेसह झाली.
त्याचे आता कोळसा व्यापार, खाणकाम, लॉजिस्टिक, वीज निर्मिती आणि वितरण अशा समूहात रूपांतर झाले आहे. अदानी समूह ग्रीन एनर्जी, विमानतळ, डेटा सेंटर आणि सिमेंट उद्योगातही आहे. गौतम अदानी यांनी 2030 पर्यंत $70 अब्ज (रु. 590848 कोटी) गुंतवण्यासाठी वचनबद्ध केले आहे जेणेकरून ते जगातील सर्वात मोठे नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादक बनतील.
अदानी फाऊंडेशन 1996 मध्ये तयार केले: गौतम अदानी अदानी फाऊंडेशनची स्थापना १९९६ मध्ये पत्नी प्रीती यांच्या नेतृत्वाखाली झाली. अदानी फाउंडेशन भारताच्या ग्रामीण भागात काम करत आहे. सध्या फाउंडेशन देशातील 18 राज्यांमध्ये दरवर्षी 34 लाख लोकांचे जीवन सुधारण्यासाठी मदत करत आहे. प्रीती व्यवसायाने डॉक्टर आहेत, त्यांनी डेंटल सर्जरी (BDS) मध्ये ग्रॅज्युएशन केले आहे.
*गौतम अदानी यांच्याशी संबंधित वाद…*
पहिला वाद:
हिंडेनबर्ग रिसर्चवर मनी लाँड्रिंगचा आरोप : जानेवारी 2023 मध्ये गौतम अदानी यांची प्रमुख कंपनी अदानी एंटरप्रायझेसने 20,000 कोटी रुपयांची फॉलो-ऑन सार्वजनिक ऑफर जाहीर केली. ही ऑफर 27 जानेवारी 2023 रोजी सुरू होणार होती, परंतु त्याआधी, 24 जानेवारी 2023 रोजी हिंडेनबर्ग रिसर्चने एक अहवाल प्रसिद्ध केला, ज्यामध्ये अदानी समूहावर मनी लाँड्रिंग आणि शेअर्समध्ये फेरफार केल्याचा आरोप करण्यात आला होता.
25 जानेवारीपर्यंत, समूहाच्या शेअर्सचे बाजार मूल्य सुमारे $ 12 अब्ज (सुमारे 1 लाख कोटी रुपये) कमी झाले. मात्र, अदानी यांनी कोणताही गैरव्यवहार केल्याचा आरोप फेटाळून लावला. अशा परिस्थितीत अदानी समूहाने 20,000 कोटी रुपयांची फॉलोऑन सार्वजनिक ऑफरही रद्द केली. या प्रकरणाच्या तपासासाठी सर्वोच्च न्यायालयाने 6 सदस्यीय समिती स्थापन केली आणि सेबीनेही या प्रकरणाचा तपास केला.
न्यायालयाच्या निर्णयानंतर अदानी समूहाचे अध्यक्ष गौतम अदानी म्हणाले होते, ‘न्यायालयाच्या निर्णयावरून सत्याचा विजय झाल्याचे दिसून येते. सत्यमेव जयते. जे आमच्या पाठीशी उभे राहिले त्यांचा मी ऋणी आहे. भारताच्या विकास कथेत आमचे योगदान कायम राहील. जय हिंद.’
दुसरा वाद:
कमी दर्जाचा कोळसा उच्च दर्जात विकल्याचा आरोप: महिनाभरापूर्वी फायनान्शिअल टाईम्सने ऑर्गनाइज्ड क्राइम अँड करप्शन रिपोर्टिंग प्रोजेक्टच्या अहवालाचा हवाला देत दावा केला होता की, जानेवारी 2014 मध्ये अदानी समूहाने 28 कोळसा एका कंपनीकडून विकत घेतला होता. इंडोनेशियन कंपनीने प्रति टन यूएस डॉलर (सुमारे 2360 रुपये) दराने ‘लो-ग्रेड’ कोळसा खरेदी केला होता.
हा शिपमेंट तामिळनाडू जनरेशन अँड डिस्ट्रिब्युशन कंपनी (TANGEDCO) ला उच्च दर्जाचा कोळसा म्हणून सरासरी $91.91 (सुमारे 7750 रुपये) प्रति टन या दराने विकला गेला असल्याचा आरोप अहवालात करण्यात आला आहे.
*अदानी समूहावर यापूर्वी कोळसा आयात बिलात हेराफेरी केल्याचा आरोप करण्यात आला होता…*
फायनान्शिअल टाईम्सने आपल्या एका अहवालात अदानी समूहाने इंडोनेशियामधून कमी दराने कोळसा आयात केला आणि बिलांमध्ये हेराफेरी करून जास्त किमती दाखवल्याचा आरोप केला आहे. यामुळे या गटाने कोळशापासून निर्माण झालेली वीज ग्राहकांना चढ्या दराने विकली.
फायनान्शिअल टाईम्सने 2019 ते 2021 दरम्यान 32 महिन्यांत इंडोनेशियातून भारतात आयात केलेल्या 30 कोळशाच्या शिपमेंटची तपासणी केली. या सर्व शिपमेंटच्या आयात नोंदींमध्ये निर्यात घोषणांपेक्षा जास्त किंमती आढळल्या. ही रक्कम सुमारे ₹582 कोटींनी वाढली आहे.
*गुगलवर अदानी ट्रेंडमध्ये-*
न्यूयॉर्कच्या फेडरल कोर्टात झालेल्या सुनावणीत गौतम अदानीसह 8 जणांवर कोट्यवधींची फसवणूक आणि लाच घेतल्याचा आरोप ठेवण्यात आला आहे. या बातमीनंतर अदानी यांना गुगलवर सतत सर्च केले जात आहे. गेल्या 30 दिवसांच्या गुगल ट्रेंडवर नजर टाकली तर अदानी शोधण्याचा आलेख झपाट्याने वाढल्याचे स्पष्ट होते.
