मुंबई 25, मे 2023: वर्षभरात एकूण 24 एकादशी असतात. यापैकी निर्जला एकादशी ही सर्वश्रेष्ठ मानली जाते. निर्जला एकादशीला निर्जल उपवास केल्याने इच्छित फल व मोक्ष प्राप्त होतो, अशी श्रद्धा आहे.
ज्येष्ठ महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीला निर्जला एकादशी (Nirjala Ekadashi 2023) साजरी केली जाते. वर्षभरात एकूण 24 एकादशी असतात. यापैकी निर्जला एकादशी ही सर्वश्रेष्ठ मानली जाते. निर्जला एकादशीला निर्जल उपवास केल्याने इच्छित फल व मोक्ष प्राप्त होतो, अशी श्रद्धा आहे. ही वर्षातील सर्वात मोठी एकादशी आहे. यावेळी 31 मे रोजी निर्जला एकादशीचे व्रत केले जाणार आहे. महाभारतातील पराक्रमी योद्धा भीम यानेही हे व्रत पाळले होते, अशी आख्यायिका आहे. वास्तविक, 10 हत्तींचे बळ असलेल्या भीमाला खूप भूक लागली होती. त्याला त्याची भूक अजिबात सहन होत नव्हती. भीमाला माहीत होते की उपवासाने मोक्ष मिळतो. पण असे व्रत पाळणे भीमाला शक्य नव्हते.
त्यानंतर श्रीकृष्णाच्या सांगण्यावरून भीमाने एकमेव निर्जला एकादशीचे व्रत पाळले. भूक सहन न झाल्याने तो संध्याकाळी बेशुद्ध पडला. या एकादशीला भीमाने उपवास केला म्हणून तिला भीमसेनी एकादशी असेही म्हणतात. या दिवशी पाण्याविना उपवास केल्याने वर्षभरातील सर्व एकादशींचे पुण्य प्राप्त होते, असे म्हटले जाते.
निर्जला एकादशीचे महत्त्व
निर्जला एकादशीचे व्रत केल्याने धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष हे चारही पुरुषार्थ प्राप्त होतात. याशिवाय या दिवशी उपवास केल्यास उत्तम आरोग्य आणि आनंदी आयुष्य लाभते. या दिवशी उपवास केल्याने पापांचा नाश होऊन मन शुद्ध होते. ही एकादशी त्याग आणि तपश्चर्येची सर्वात मोठी एकादशी मानली जाते.
निर्जला एकादशी शुभ मुहूर्त
ज्येष्ठ शुक्ल एकादशी तिथी 30 मे रोजी दुपारी 01:07 वाजता सुरू होईल आणि 31 मे रोजी दुपारी 01:45 वाजता समाप्त होईल. उडीया तिथीमुळे हे निर्जला एकादशीचे व्रत 31 मे रोजी पाळले जाणार आहे. 01 जून रोजी निर्जला एकादशी साजरी होणार आहे. पारणाची वेळ पहाटे 05.24 ते 08.10 पर्यंत आहे.
उपवास करण्याची पद्धत
निर्जला एकादशीच्या दिवशी सकाळी लवकर स्नान करून सूर्यदेवाला जल अर्पण करावे. यानंतर पिवळे वस्त्र परिधान करून भगवान विष्णू किंवा भगवान श्रीकृष्णाची पूजा करावी. त्यांना पिवळी फुले, पंचामृत आणि तुळशीची डाळ अर्पण करा. यानंतर भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मीच्या मंत्रांचा जप करा. व्रताचे व्रत केल्यानंतर दुसऱ्या दिवशी सूर्योदय होईपर्यंत पाण्याचा थेंबही घेऊ नये. यामध्ये अन्न आणि फळांचाही त्याग करावा लागणार आहे. दुसऱ्या दिवशी म्हणजे द्वादशी तिथीला स्नान करून पुन्हा श्रीहरीची पूजा करून अन्नपाणी घेऊन उपवास सोडावा.
(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)
