गणपतीपुळे महाराष्ट्रात कोकण विभागात रत्नागिरी जिल्ह्यात समुद्र किनारी वसलेले गाव आहे. आपल्या नेहमीच्या व्यस्त दैनंदिन जीवनापासून आणि शहराच्या गजबजाटातून दूर, आपल्या कुटुंबासह, मित्रमैत्रिणींसोबत नैसर्गिक सौंदर्याची मुक्तपणे सैर करत दर्जेदार वेळ घालवण्यासाठी हे गाव अत्यंत सोयीचे. देवदर्शनासाठी हे छोटेसे गाव भाविकांसाठी आवडीचे ठिकाण आहे. गणपतीपुळे गाव साधारण ४०० हून अधिक वर्षे जुन्या गणेश मंदिरासाठी प्रसिद्ध आहे. या सर्व गोष्टींशिवाय, येथे येणारे पर्यटक वॉटर स्पोर्ट्स, प्राचीन कोकण, खाद्य संस्कृती इत्यादींचा आनंद घेतात.
गणपतीपुळे गावाचा इतिहास:- या गावाचा मूळ इतिहास लोकसाहित्याशी जोडला गेला आहे. गणपतीपुळे हे नाव “गणपती” किंवा ‘गण’ (सेना) आणि ‘पुळे’ अर्थात वाळूच्या ढिगाऱ्यापासून बनले आहे. लोककथेनुसार, हिंदू देवता गणपती, एका महिलेने केलेल्या वक्तव्यावर संतप्त होऊन, गुळे येथील त्याच्या मूळ ठिकाणाहून पुळे येथे गेले, त्यानंतर या भागाला गणपतीपुळे असे नाव देण्यात आले.
गणपतीपुळ्याचे सौंदर्य:-
खोल निळा समुद्र, खारफुटी आणि नारळ झाडांच्या हिरव्यागार हिरवळीमध्ये वसलेले गणपतीपुळे हे कोकणचे नंदनवन म्हटल्यास नवल ते काय? मुंबईच्या दक्षिणेस सुमारे ३७५ कि.मी. अंतरावर असलेल्या गणपतीपुळे येथे अथांग रम्य समुद्रकिनारा आहे. मोहक आल्हाददायक हवामान, आणि भव्य गणपती मंदिर देशभरातील पर्यटकांना आकर्षित करत आहे. येथे येणारे पर्यटक अमर्याद मनःशांती आणि आंतरिक आनंदाचा अनुभव घेतात.
गणपती मंदिर:-
स्वयंभू गणपती मंदिर हे भाविकांचे श्रद्धास्थान आहे आणि गणपतीपुळे अत्यंत लोभस आणि प्रेक्षणीय ठिकाण आहे. ४०० हून अधिक वर्षे जुने असलेले हे गणेश मंदिर स्वयं-निर्मित असून यात पांढऱ्या वाळूशिवाय काहीच नाही. हे साधारणपणे १६०० वर्षांपूर्वी सापडलेल्या स्वयंभू गणपतीचे स्वयंनिर्मित मोनोलिथ असल्याचे मानले जाते. हजारो यात्रेकरू गणपतीच्या नैसर्गिकरित्या तयार झालेल्या मूर्तीचे दर्शन करण्यासाठी येतात. येथील देवतेचे मुख पश्चिमेकडे असल्याने ‘पश्चिम दरवाजा देवता’ किंवा ‘पश्चिमेचे रक्षण करणारी देवता’ असेही या गणेशाचे वर्णन केले जाते.
गणपतीपुळे भेटीदरम्यान जेव्हाही तुम्ही स्वयंभू गणपती मंदिराला भेट देता, तेव्हा बाप्पाच्या दर्शनासोबतच सकाळी आणि संध्याकाळी आरती आणि तिर्थप्रसादाचा लाभ घेऊ शकता. यादरम्यान संपूर्ण मंदिर परिसर ढोलताशांच्या गजराने मंत्रमुग्ध होतो.
गणपतीपुळे बीच:-
हिरव्यागार पाम झाडांनी आणि खारफुटींनी वेढलेला, गणपतीपुळे बीच प्रसिद्ध असून गणपतीपुळ्याला येणाऱ्या पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र राहिला आहे. जर तुम्ही तुमच्या कुटुंबासह किंवा मित्रांसह गर्दीपासून दूर जागा शोधत असाल, जिथे तुम्ही काही शांततापूर्ण वेळ घालवू शकता आणि मौजमजा करू शकता. निसर्गप्रेमी आणि शांततेचा शोध घेणारे पर्यटक तसेच साहसी उत्साही तरुण या ठिकाणी खूप आनंद घेतात, कारण हे ठिकाण निसर्गसौंदर्यासोबतच विविध साहसी खेळांचे केंद्र बनले आहे. याच कारणामुळे हा समुद्रकिनारा गणपतीपुळेला भेट देणाऱ्या पर्यटकांसाठी सर्वोत्तम ठिकाणांपैकी एक आहे आणि वर्षभर देशविदेशातून हजारो पर्यटकांना आकर्षित करतो.
जवळची ठिकाणे:-
- जयगड किल्ला:-
गणपतीपुळ्याच्या उत्तर-पश्चिमेस सुमारे २० कि.मी. अंतरावर असलेला जयगड किल्ला हे आणखी एक ठिकाण आहे जिथे आपण अवश्य भेट द्या. हा १६ व्या शतकातील किल्ला आहे जो रत्नागिरीच्या किनारपट्टी भागात १३ एकर क्षेत्रात पसरलेला आहे. आपण प्रवेश करण्यापूर्वीच ही भव्य रचना आपल्याला आश्चर्यचकित करेल. गडाच्या माथ्यावर पोहचल्यावर तुम्हाला किल्ल्याचे अवशेष आणि शास्त्री नदी अरबी समुद्रात प्रवेश करते त्या परिसराचे विलोभनीय दृश्य पहावयास मिळेल.
- मालगुंड – गणपतीपुळे:-
मालगुंड हे गणपतीपुळ्याजवळील एक छोटे गाव आहे. हे प्रसिद्ध मराठी कवी केशवसुत यांचे वडिलोपार्जित गाव आहे. केशवसुतांचे घर आता विद्यार्थी वसतिगृहात रूपांतरित झाले आहे. गावात मराठी साहित्य परिषदेने बांधलेले कवी केशवसूत स्मारक देखील आहे जिथे आपण नकळतपणे त्यांच्या सन्मानार्थ अभिवादन करण्यासाठी माथे टेकवता.
इतर ठिकाणे-
जयगड लाईटहाउस, जय विनायक मंदिर, आरे-वारे बीच, प्राचीन कोकण (गणपतीपुळे), दशभुज गणेश मंदिर (हेदवी), भंडारपुळे बीच, वेळणेश्वर.
गणपतीपुळे येथील अॅक्टीव्हीटी:-
वॉटर स्पोर्ट्स अॅट गणपतीपुळे:-
जर तुम्ही साहसी खेळांचे चाहते असाल, तर तुम्हाला गणपतीपुळे खूप आवडेल कारण तेथे वॉटर स्पोर्ट्सची मोठी श्रेणी उपलब्ध आहे. ज्यामध्ये रो-बोटिंग, मोटरबोट, वॉटर स्कूटर, केळी बोट राईडचा समावेश आहे. हे वॉटर स्पोर्ट्स उपक्रम नोव्हेंबर ते मे पर्यंत चालतात जे MTDC द्वारे आयोजित केले जातात.
गणपतीपुळ्याला भेट देण्याची उत्तम वेळ:-
गणपतीपुळ्याचे हवामान उष्णकटिबंधीय आहे. येथे उष्ण आणि दमट हवामान अनुभवायला मिळते. म्हणूनच गणपतीपुळ्याला भेट देण्याचा उत्तम काळ ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान असतो, जेव्हा हवामान खूप उष्ण आणि दमट नसते.
कसे पोहचाल?
आंतरराष्ट्रीय व आंतरराज्यीय पर्यटक गणपतीपुळ्याला भेट देण्यासाठी विमानाने छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मुंबई आणि पुणे विमानतळ येथून गणपतीपुळ्यापर्यंत बस किंवा टॅक्सीने येऊ शकतात. रत्नागिरी रेल्वे स्टेशन हे गणपतीपुळ्याचे सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन आहे जे सुमारे 30 कि.मी. अंतरावर आहे. हे रेल्वे स्टेशन समृद्ध रेल्वे नेटवर्कद्वारे पुणे, मुंबई, सोलापूर, गोवा, ठाणे, सांगली आणि कोल्हापूर सारख्या भारतातील बहुतेक प्रमुख शहरांशी जोडलेले आहे.
गणपतीपुळे अनेक प्रमुख शेजारच्या शहरांशी हिरव्यागार निसर्गरम्य रस्त्यांच्या सुव्यवस्थित नेटवर्कद्वारे जोडलेले आहे. गणपतीपुळे येथे देशातील इतर प्रमुख शहरांतून नियमितपणे खाजगी आणि राज्य-चालित बस आणि कॅबच्या सहाय्याने अनेक पर्यटक येतात. तुम्ही पुणे, मुंबई, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर, गोवा आणि रत्नागिरीसारख्या जवळच्या शहरांमधूनही गणपतीपुळ्याला भेट देऊ शकता.
