नवी दिल्ली- निवडणूक आयोग आज महाराष्ट्र आणि झारखंडमधील विधानसभा निवडणुकांच्या तारखा जाहीर करणार आहे. निवडणूक आयोग दुपारी साडेतीन वाजता पत्रकार परिषद घेणार आहे. महाराष्ट्रात गेल्या दोन विधानसभा निवडणुकांप्रमाणे एकाच टप्प्यात मतदान होऊ शकते. तर झारखंडमध्ये पाच टप्प्यात मतदानाचा कल कायम ठेवला जाऊ शकतो.
महाराष्ट्र विधानसभेचा कार्यकाळ 26 नोव्हेंबर 2024 रोजी, तर झारखंड विधानसभेचा कार्यकाळ 5 जानेवारी 2025 रोजी संपत आहे.
मागील 2 विधानसभा निवडणुका: महाराष्ट्रात एका टप्प्यात आणि झारखंडमध्ये 5 टप्प्यात झाले मतदान-
महाराष्ट्रात गेल्या दोन वेळापासून (2014 आणि 2019) एकाच टप्प्यात निवडणुका होत आहेत. 2014 मध्ये 15 ऑक्टोबर रोजी सर्व 288 जागांसाठी मतदान झाले होते. तर 2019 मध्ये 30 नोव्हेंबरला एकाच टप्प्यात मतदान झाले होते.
तर झारखंडमध्ये गेल्या दोन विधानसभा निवडणुकांमध्ये प्रत्येकी पाच टप्प्यांत मतदान झाले आहे. 2014 मध्ये 25 नोव्हेंबर, 2 डिसेंबर, 9 डिसेंबर, 14 डिसेंबर आणि 20 डिसेंबर रोजी मतदान झाले. तर 2019 मध्ये 30 नोव्हेंबर, 7 डिसेंबर, 12 डिसेंबर, 16 डिसेंबर आणि 20 डिसेंबर रोजी मतदान झाले.
महाराष्ट्राचे राजकीय समीकरण आणि आव्हान-
लोकसभा निवडणुकीत भाजप 23 वरून 9 वर घसरला, मराठा आरक्षण हे सर्वात मोठे आव्हान-
महाराष्ट्रात महायुतीचे म्हणजेच शिवसेना, भाजप आणि राष्ट्रवादी अजित पवार गटाचे सरकार आहे. सत्ताविरोधी आणि 6 मोठ्या पक्षांमध्ये मतांचे विभाजन हे पक्षांसमोर मोठे आव्हान असेल.
2024 च्या लोकसभा निवडणुकीत महाराष्ट्रातील 48 जागांपैकी भारत आघाडीला 30 तर एनडीएला 17 जागा मिळाल्या. यामध्ये भाजपला 9, शिवसेनेला 7 आणि राष्ट्रवादीला केवळ 1 जागा मिळाली. भाजपने 23 जागा गमावल्या. 2019 च्या लोकसभा निवडणुकीत एनडीएला 41 जागा मिळाल्या होत्या. 2014 मध्ये हा आकडा 42 होता. म्हणजे निम्म्याहून कमी.
2024 च्या लोकसभा निवडणुकीनुसार भाजपच्या जवळपास 60 जागा कमी होतील. विरोधी आघाडीच्या सर्वेक्षणात एमव्हीए म्हणजेच महाविकास आघाडीला राज्यातील 288 जागांपैकी 160 जागा मिळण्याचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. मराठा आंदोलन हे भाजपसाठी सर्वात मोठे आव्हान आहे. याशिवाय शिवसेना आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये झालेल्या तोडफोडीनंतर लोकांची सहानुभूती उद्धव ठाकरे आणि शरद पवार यांच्याकडे आहे.
झारखंडचे राजकीय समीकरण आणि आव्हान
*lसंथाल परगणा आणि कोल्हाण विभागातील 32 जागा फोडण्याचे मोठे आव्हान..
झारखंडमध्ये महाआघाडी म्हणजेच झारखंड मुक्ती मोर्चा (JMM) च्या नेतृत्वाखाली सरकार आहे. यामध्ये काँग्रेस, आरजेडी आणि डावे पक्ष यांचा समावेश आहे. झारखंडमध्ये सरकार स्थापन करण्यासाठी भाजपला संथाल परगणा आणि कोल्हान विभागातील 32 जागांवर लक्ष केंद्रित करावे लागणार आहे.
संथाल परगणा विधानसभेच्या 18 जागांपैकी सध्या फक्त तीन जागा भाजपकडे आहेत. गेल्या निवडणुकीत कोल्हाण विभागातील 14 विधानसभा जागांवर भाजपला खातेही उघडता आले नव्हते. तत्कालीन मुख्यमंत्री रघुवर दास यांनाही जमशेदपूर पूर्वमधून पराभवाला सामोरे जावे लागले होते.
जानेवारीमध्ये हेमंत सोरेन यांना भ्रष्टाचाराच्या प्रकरणात मुख्यमंत्रीपदाचा राजीनामा देऊन तुरुंगात जावे लागले होते. मात्र, जामीन मिळाल्यानंतर ते बाहेर आले आणि त्यांनी 156 दिवसांत चंपाई सोरेन यांच्याकडून मुख्यमंत्रीपद परत घेतले. यानंतर चंपाई यांनी भाजपमध्ये प्रवेश केला. झारखंड चळवळीत शिबू सोरेन याचे साथीदार असलेल्या चंपाई यांना कोल्हान वाघ असेही म्हणतात.
6 राज्यांतील 28 जागांवर पोटनिवडणूक-
उत्तर प्रदेशातील 10, राजस्थानमधील 6, पंजाबमधील 5, बिहारमधील 4, मध्य प्रदेशातील 2 आणि छत्तीसगडमधील एका जागेवर पोटनिवडणूक होणार आहे. यापैकी पंजाब वगळता सर्वत्र भाजपची सत्ता आहे. त्यामुळे सत्ताविरोधी घटकाशी लढा देण्याबरोबरच उमेदवाराचा स्थानिक संपर्क निवडणूक निकाल ठरवेल.
2024 निवडणूक वर्ष: लोकसभेसह 6 राज्यांमध्ये निवडणुका झाल्या
2024 मध्ये, लोकसभेसह, आंध्र प्रदेश, ओडिशा, अरुणाचल प्रदेश आणि सिक्कीम या चार राज्यांमध्ये विधानसभा निवडणुका झाल्या. एकट्या भाजपला लोकसभेत बहुमताचा आकडा पार करता आला नाही, पण मित्रपक्षांच्या मदतीने सलग तिसऱ्यांदा सरकार स्थापन केले. तिसऱ्यांदा पंतप्रधान होणारे मोदी हे पहिले बिगर काँग्रेस चेहरा ठरले.
त्याचवेळी आंध्र प्रदेशात भाजपने टीडीपीसोबत सरकार स्थापन केले. चंद्राबाबू नायडू मुख्यमंत्री झाले. ओडिशामध्ये पहिल्यांदाच भाजपने मोहन चंद्र माझी यांच्या नेतृत्वाखाली पूर्ण बहुमताने सरकार स्थापन केले. अरुणाचलमध्ये भाजपने सलग तिसऱ्यांदा सरकार स्थापन केले. सिक्कीममध्ये सत्ताधारी सिक्कीम क्रांतीकारी मोर्चा (SKM) ने सरकार स्थापन केले.
हरियाणात भाजप विक्रमी-
तिसऱ्यांदा ४८ जागा जिंकून सरकार स्थापन करणार आहे. राज्यात आतापर्यंत कोणत्याही राजकीय पक्षाचे सलग तीन वेळा सरकार बनलेले नाही. जम्मू-काश्मीरमध्ये 10 वर्षांनंतर होणाऱ्या निवडणुकीत जम्मू-काश्मीर नॅशनल कॉन्फरन्स आणि काँग्रेस यांची आघाडी सरकार बनवणार आहे. काँग्रेस-एनसी आघाडीने 48 जागा जिंकल्या. भाजपने 29 जागा जिंकल्या. 15 वर्षांपूर्वी 2009 मध्येही काँग्रेस आणि NC आघाडीचे सरकार स्थापन झाले होते. उमर तेव्हा 38 वर्षांचे होते आणि ते राज्याचे सर्वात तरुण मुख्यमंत्री बनले.
