🔹️सहारा ग्रुपचे प्रमुख सुब्रत रॉय यांचे दीर्घ आजाराने निधन, मुंबईत घेतला अंतिम श्वास

🔹️सुब्रत रॉय कसे बनले सहाराश्री:एके काळी टीम इंडियाचे प्रायोजक, वाजपेयी यांनी केले होते कौतुक; 24 हजार कोटींच्या फसवणूकीचा गुन्हा

🔹️मुंबई/ जनशक्तीचा दबाव-

▪️उद्योगपती सुब्रत रॉय आता आपल्यात राहिले नाहीत. मंगळवारी रात्री वयाच्या 75 व्या वर्षी त्यांचे मुंबईत निधन झाले. पण सामान्य व्यक्तीपासून ते मोठे उद्योगपती होण्यापर्यंत त्यांच्या आयुष्यातील अनेक अध्याय खूप खास राहिले आहेत. एकेकाळी सहरश्री म्हणून ओळखले जाणारे सुब्रत रॉय यांची जीवनकहाणी…

🔹️चॅप्टर 1 – जागतिक विक्रम…

▪️दिनांक 6 मे 2013 रोजी लखनऊ शहराच्या बाहेरील एका मोठ्या मैदानात देशभरातून शेकडो बसमधून आलेले लाखो लोक जमले होते. हे मैदान 30 फुटबॉल मैदानांपेक्षा मोठे होते. हे सर्व लोक एका मिशनवर होते. मात्र, हे मिशन त्यांचे नव्हे तर एका व्यक्तीचे होते. भारताचे राष्ट्रगीत गाऊन विश्वविक्रम घडवण्याचे त्या व्यक्तीचे मिशन होते. तोपर्यंत हा विक्रम पाकिस्तानच्या नावावर होता.

▪️सकाळी 10 च्या सुमारास तिथे लावलेल्या लाऊडस्पीकर वरून अनाउंसमेंट होते… ‘जगातील सर्वात मोठ्या परिवाराचे पालक आदरणीय सहाराश्री येत आहेत. आणि मोठ-मोठ्याने घोषणा दिल्या जातात… ‘सहाराश्री झिंदाबाद… सहाराश्री जिंदाबाद.’ त्यादिवशी मैदानात उपस्थित लाखो लोक एक सारख्याच कपड्यात पूर्ण उत्साहात सहाश्री जिंदाबादच्या घोषणा देत होते.

▪️स्टेजवरून, सहारा इंडिया परिवाराचे प्रमुख सुब्रत रॉय आपले दोन्ही हात हलवतात आणि मोठ्याने भारत माता की जय म्हणतात. 1,21,653 लोकांनी एकत्रितपणे राष्ट्रगीत गायले जे एक विश्वविक्रम बनले आणि पाकिस्तानचा विक्रम मोडला.

▪️1,21,653 लोकांनी एकत्र राष्ट्रगीत गाऊन विश्वविक्रम केला होता.

▪️सहारा समूहाचे लाखो कर्मचारी विश्वविक्रम करण्यासाठी लखनऊमध्ये एकत्र जमले होते.

चॅप्टर 2 – प्रतिभावान विद्यार्थी

▪️10 जून 1948 रोजी बिहारमधील अररिया येथे त्यांचा जन्म झाला हाेता. त्यांच्या वडिलांचे नाव सुधीर चंद्र रॉय आणि आईचे नाव छवी आहे. नंतर चांगल्या संधीच्या शोधात हे कुटुंब बिहारमधून उत्तर प्रदेशातील गोरखपूर येथे स्थलांतरित झाले. रॉय शहरातील तुर्कमानपूर परिसरात आई-वडील आणि भावंडांसोबत राहत होते. सुब्रत रॉय सहारा हे बालपणी हुशार विद्यार्थी होते.

▪️त्यांचे शालेय शिक्षण होली चाइल्ड स्कूलमधून झाले. त्यांना तांत्रिक शिक्षणाची प्रचंड आवड होती आणि ही आवड जोपासत त्यांनी गोरखपूरच्या शासकीय तंत्रनिकेतन संस्थेतून मेकॅनिकल इंजिनीअरिंगचा डिप्लोमा मिळवला.

🔹️चॅप्टर 3 – प्रेमकथा…

▪️सुब्रत रॉय यांची पत्नी स्वप्ना यांची कोलकाता येथे एका कॉमन फ्रेंडद्वारे भेट झाली. सिमी गरेवालच्या चौथ शोमध्ये स्वप्नाने सांगितले होते की, सुब्रतो खूप मोहक होता आणि ती त्याच्या प्रेमात पडली होती. सुब्रत आणि स्वप्ना दोघेही वेगवेगळ्या शहरात राहत होते आणि वर्षभरात क्वचितच भेटत होते. सुब्रता रोमँटिक पत्रे लिहीत असत आणि 7 वर्षानंतर त्यांचे लग्न झाले.

▪️सुब्रत रॉय यांना शुशांतो रॉय आणि सीमांतो रॉय असे दोन मुले आहेत. 2004 मध्ये सुब्रत रॉय यांनी लखनऊच्या एका स्टेडियममध्ये त्यांच्या दोन मुलांचे लग्न लावून दिले ज्यावर त्यांनी सुमारे 500 कोटी रुपये खर्च केले. या लग्नाला राजकारणी, ग्लॅमर, क्रीडा आणि व्यावसायिक जगतातील सेलिब्रिटींनी हजेरी लावली होती. त्यात अमिताभ बच्चन, ऐश्वर्या रॉय, अनिल अंबानी, मुलायम सिंह यांसारख्या सेलिब्रिटींचा समावेश होता.

▪️सुब्रत रॉय यांची पत्नी स्वप्ना यांची कोलकाता येथे एका कॉमन फ्रेंडद्वारे भेट झाली होती.

▪️फेब्रुवारी 2004 मध्ये सुब्रत रॉय यांनी त्यांच्या दोन्ही मुलांचे लखनऊमध्ये लग्न केले. त्यावेळी भाजपचे ज्येष्ठ नेते लालकृष्ण अडवाणी देखील उपस्थित होते.

🔹️चॅप्टर 4 – सहरश्री..

▪️​​​​​​​फराळसाठी वापरा जाणारा चिवडा विकून सुब्रतो यांनी आपल्या करिअरची सुरुवात केली. ते त्यांच्या लॅम्ब्रेटा स्कूटरवर जया प्रोडक्ट्स नावाने स्नॅक्स विकत असे. 1978 मध्ये त्यांनी गोरखपूरमधील एका छोट्या कार्यालयातून सहाराची पायाभरणी केली. लाखो लोक त्यांच्याशी जोडले गेले आणि काही वेळातच सुब्रत रॉय सहारा सहाश्री बनले. सगळे त्यांना याच नावाने हाक मारायचे.

▪️सहाराने अनेक प्रकारच्या गुंतवणूक योजना राबवल्या. दैनंदिन, मासिक, त्रैमासिक, वार्षिक ठेवी यासारख्या सेवा प्रदान करण्यात येत होत्या. इतर कंपन्या आणि बँकांच्या मुदत ठेवी आणि आवर्ती ठेवींच्या तुलनेत, सहाराने 3-4% अधिक व्याज देऊ केले. सुमारे 11-12% वार्षिक व्याज देण्याचे आश्वासन दिले. लोकांना अनेक वर्षांचा परतावाही मिळाला.

▪️रॉय यांच्या नेतृत्वाखाली सहाराने अनेक व्यवसायांमध्ये विस्तार केला. रॉय यांचे साम्राज्य वित्त, रिअल इस्टेट, मीडिया आणि हॉस्पिटॅलिटी या क्षेत्रांमध्ये पसरलेले आहे. त्यांनी 1991 मध्ये एअर सहारा एअरलाइनची स्थापना केली. 10 हजार एकरांवर पसरलेला अॅम्बी व्हॅली प्रकल्प हा त्यांचा ड्रीम प्रोजेक्ट होता. सहारा समूह हा टीम इंडियाचा ही प्रायोजक होता.

🔹️चॅप्टर ​​​​​​​5 – पुरस्कार

2013 मध्ये, सहाराने पूरग्रस्त उत्तराखंडमध्ये मदत कार्यात लक्षणीय मदत केली. पिण्याच्या पाण्याच्या एक लाख बाटल्या, पॅकेज केलेले ज्यूस आणि फूड पॅकेज उपलब्ध करून देण्यात आले. सहाराने कारगिल युद्धात शहीद झालेल्या 127 कुटुंबांना आर्थिक मदत केली होती. त्यांच्या योगदानाबद्दल तत्कालीन पंतप्रधान अटलबिहारी यांनी त्यांचा गौरव केला होता.

▪️2002 मध्ये बिझनेसमन ऑफ द इयर पुरस्कार
▪️2002 मध्ये सर्वोत्कृष्ट उद्योगपती पुरस्कार
▪️2010 मध्ये प्रतिष्ठित राष्ट्रीय उड्डाण पुरस्कार
▪️2010 मध्ये रोटरी इंटरनॅशनलचा उत्कृष्टतेसाठी व्यावसायिक पुरस्कार
▪️2001 मध्ये राष्ट्रीय नागरिक पुरस्कार
▪️2012 मध्ये भारतातील शीर्ष 10 सर्वात प्रभावशाली उद्योगपती

▪️कारगिल युद्धात शहीद झालेल्या जवानांच्या कुटुंबीयांना सहाराने आर्थिक मदत केली होती. त्यांच्या योगदानाबद्दल तत्कालीन पंतप्रधान अटलबिहारी यांनी त्यांचा गौरव केला होता.

🔹️चॅप्टर ​​​​​​​6 – पतन

▪️सुब्रत रॉय यांच्या पतनाची सुरुवात सहारा समूहाची कंपनी प्राइम सिटीच्या आयपीओने झाली. नियमाविरुद्ध लोकांचे दोन कंपन्यांमध्ये पैसे गुंतवल्याचा आरोप त्यांच्यावर होता. यासाठी त्यांना तुरुंगातही जावे लागले. 28 फेब्रुवारी 2014 रोजी सर्वोच्च न्यायालयाने सुब्रत रॉय यांना 24,400 कोटी रुपये गुंतवणूकदारांना परत करण्यास सांगितले होते. तेव्हापासून आजतागायत हे प्रकरण सुरू आहे.

▪️हे प्रकरण सहारा इंडिया रिअल इस्टेट कॉर्पोरेशन लिमिटेड आणि सहारा हाउसिंग इन्व्हेस्टमेंट कॉर्पोरेशन लिमिटेडशी संबंधित आहे. 30 सप्टेंबर 2009 रोजी, प्राइम सिटी या सहारा समूहाच्या कंपनीने IPO साठी SEBI कडे DRHP दाखल केला. DRHP विश्लेषणामध्ये, SEBI ला रिअल इस्टेट आणि गृहनिर्माण कंपन्यांच्या निधी उभारणी प्रक्रियेत कमतरता आढळल्या.

▪️25 डिसेंबर 2009 आणि जानेवारी 2010 रोजी सिक्युरिटी एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (SEBI) ला दोन्ही कंपन्या OFCDS कडून पैसे गोळा करत असल्याच्या तक्रारी प्राप्त झाल्या. OFCDS म्हणजे पर्यायी पूर्णपणे परिवर्तनीय डिबेंचर्स. हे कर्ज रोखे आहेत जे जारीकर्त्याला भांडवल उभारण्याची परवानगी देतात आणि त्या बदल्यात जारीकर्ता गुंतवणूकदाराला परिपक्वता होईपर्यंत व्याज देतो.

▪️SEBI ला कळले की कंपनीने OFCDS च्या माध्यमातून 2-2.5 कोटी लोकांकडून 24,000 कोटी रुपये उभे केले आहेत. सेबीने आक्षेप घेतला आणि सांगितले की सहाराने बाँड जारी करण्याची परवानगी का घेतली नाही? हे प्रकरण सर्वोच्च न्यायालयात पोहोचले आणि 2012 मध्ये न्यायालयाने सहाराला 15% व्याजासह पैसे परत करण्यास सांगितले. तसेच सेबीला गुंतवणूकदारांचे तपशील देण्यास सांगितले.

▪️2013 मध्ये सहाराने 127 ट्रक पाठवले. या ट्रकमध्ये ओएफसीडीधारकांची कागदपत्रे होती. एकाच वेळी अनेक ट्रक आल्याने मुंबईच्या सीमा ठप्प झाल्या होत्या. सहारा तीन महिन्यांत पैसे जमा करू शकली नाही, तेव्हा न्यायालयाने तीन हप्त्यांमध्ये पैसे भरण्याचे आदेश दिले. सहाराने 5120 कोटी रुपयांचा पहिला हप्ता जमा केला आणि उर्वरित पेमेंट जमाच केले नाही.

▪️2014 मध्ये, सहारा समूहाची कागदपत्रे नवी मुंबईतील स्टॉक होल्डिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (SCHIL) च्या कस्टोडिअल ऑफिसमध्ये उतरवली जात आहेत.
2014 मध्ये, सहारा समूहाची कागदपत्रे नवी मुंबईतील स्टॉक होल्डिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (SCHIL) च्या कस्टोडिअल ऑफिसमध्ये उतरवली जात आहेत.
2014 मध्ये सुब्रत रॉय यांच्यावर सुप्रीम कोर्टाच्या आवारात एका व्यक्तीने काळी शाई फेकली होती. ज्या व्यक्तीने शाई फेकली त्याने सुब्रत रॉय यांना ‘गरीबांचा चोर’ म्हटले होते.

▪️2014 मध्ये सुब्रत रॉय यांच्यावर सुप्रीम कोर्टाच्या आवारात एका व्यक्तीने काळी शाई फेकली होती. ज्या व्यक्तीने शाई फेकली त्याने सुब्रत रॉय यांना ‘गरीबांचा चोर’ म्हटले होते.

▪️सहाराने दावा केला आहे की, त्यांनी आधीच 90% पेक्षा जास्त गुंतवणूकदारांना पैसे दिले आहेत. हे सिद्ध करण्यासाठी सर्वोच्च न्यायालयाने पुरावे मागितले. SEBI सोबतही, 2-2.5 कोटी गुंतवणूकदारांपैकी केवळ 4600 गुंतवणूकदार पैशांचा दावा करण्यासाठी पुढे आले. यानंतर सहारा इंडियाचे बँक खाते गोठवण्यात आले. एप्रिल 2013 मध्ये SEBI ने IPO फाईल देखील बंद केली.

▪️28 फेब्रुवारी 2014 रोजी सुप्रीम कोर्टाच्या आदेशानुसार लखनऊ पोलिसांनी त्यांना ताब्यात घेतले. रॉय दोन वर्षे तिहार तुरुंगात होते आणि 2016 पासून पॅरोलवर तुरुंगाबाहेर होते. अनेक वर्षांपासून लोकांचे पैसे न दिल्याने सहारा यांच्या विरुद्ध पाटणा उच्च न्यायालयात खटलाही सुरू आहे. या प्रकरणी सर्वोच्च न्यायालयाने उच्च न्यायालयाच्या अटकेच्या आदेशाला स्थगिती दिली होती.

🔹️सातवा चॅप्टर ​​​​​​​- मृत्यू..

▪️सुब्रत रॉय सहारा यांचे मंगळवारी रात्री उशिरा मुंबईत निधन झाले. सहारा कुटुंबाचे प्रमुख सुब्रत रॉय दीर्घकाळापासून गंभीर आजारी होते. त्यांच्यावर मुंबईतील एका खासगी रुग्णालयात उपचार सुरू होते. बुधवारी, त्यांचे पार्थिव लखनऊ मधील सहारा शहरात आणले जाईल, जिथे त्यांना अंतिम श्रद्धांजली वाहण्यात येईल.

▪️सहारा इंडियाने माहिती दिली की, सुब्रत रॉय सहारा हे मेटास्टॅटिक स्ट्रोक, उच्च रक्तदाब आणि मधुमेहाने ग्रस्त होते. 14 नोव्हेंबर 2023 रोजी रात्री 10.30 वाजता कार्डिओरेस्पीरेटरी अरेस्टमुळे त्यांचे निधन झाले. 12 नोव्हेंबरपासून त्यांना कोकिलाबेन धीरूभाई अंबानी हॉस्पिटल आणि मेडिकल रिसर्च इन्स्टिट्यूट (KDAH) मध्ये दाखल करण्यात आले होते.​​​​​​​